Жұмбақтар жауабымен

Қолымда он жүзігім ал шығармай,
Бір бөрі мал жейді екен қан шығармай.
Төрт торы, екі сала жұмбағым бар,
Мұны тапқан мені алсын мал шығармай.

Он тырнақ, ұстара, жылдың төрт мезгілі

Бір жанды мақлұқ көрдім пошымы бөлек,
Бір тау бар ортасында дөп-дөңгелек.
Үстіне шыққан шөбі бәрі тегіс,
Мал жемес, шауып алып неме керек.
Сол таудың ортасында екі өзен.
Астында бұлағы бар, алды кезең.
Не астына, не үстіне шыққан шөп жоқ,
Адамзат көргенің жоқ ондай өзен.
Сол таудың етегінде жалғыз құдық,
Беткейде асыл таспен аузын қиып,
Ішіне кірген нәрсе тірі шықпас,
Асыл тас жібереді бәрін қиып.

Адамның басы, беті, аузы, тісі

Еңкейсем еңкейеді,
Шалқайсам шалқаяды.

Көлеңке

Көзі бар, қанаты бар балық дене,
Сияқты зор тұлғалы алып кеме.

Кит

Бір мақұлық бар екен төрт аяқты,
Тағыпты арқасына мың таяқты.
Ашуланса, аяқ-қолын көрсетпейді,
Көресің көзің салсаң ғажайыпты.

Кірпі

Дене мен аяқ-қол жоқ, құйрық пен бас,
Бұрыннан жан-жәндікке ойлаған қас.
Бес-алты ай демалыста күн көреді,
Оншалық керек етіп жемейді ас.

Жылан

Өреді қайраңдап,
Келеді байпаңдап.
Қарғып түсіп өзенге,
Малтиды тайқаңдап.

Қаз

Қық-қық етеді,
Кезіп жүріп көшені.
Жата қалса орнына,
Ақ доп тастап кетеді.

Тауық

Судан шықса баладай,
Тәй-тәй басып қалады-ай.

Қаз

Тал басында түндіксіз отау.

Ұя

Құрықсыз тұлпар ұстадым,
Кеште құр-құрлап.

Кеште тауықты ұясына қамау

Қырық қылыш, найзалы қай жануар,
Асынған және он екі қанжары бар.
Көңіл жер мен көктің арасында,
Жігіттер, мұны байқап аңғарыңдар.
Болады бұған әуес көп адамзат,
Шежіре көкірегі жазылған хат.
Қолына шынжыр арқан ұстап жүріп,
Астына мініп отыр алтыннан тақ.
Басында құрулы тұр алтын шатыр,
Ғайыптан қызығы бар бұл бір батыр.
Барғанын тіпті аман жібермейді,
Адамзатсыз болмайды әуел ақыр.

Бүркіт, қырық қылыш-жиырмадан екі қанаты, он екі қанжар-он екі тал ұзын құйрығы, сегіз найза- тұяқтары, шынжыр арқан-аяқ бауы, алтыннан тақ-тұғыры, алтын шатыр-томағасы

Қамыс құлақ,
Тостаған тұяқ
Мінсең – қанат
Сүті – дәрі,
Еті – тамақ.

Жылқы

Адамға серік,
Күзетке берік.

Ит

Денесіне қапталған,
Сырты түбіт тоны бар.
Дыбыссыз кіріп шығады,
Бүкірейген жоны бар.

Мысық

Ақ шапанын үстінен
Алты ай бойы шешпеді.
Қара шапаны үстінен
Алты ай бойы түспейді.

Қысқы ақ қар, жазғы қара жер

Бөркін ағай киеді ошырайтып.

Томарға түскен қар

Қарағайсыз, тақтасыз,
Көпір салдым балтасыз.

Мұз

Тай қазаным күні бойы қайнайды
Ортайып та, сарқылып та қалмайды.

Көл

Қолымыз кір болса,
Мұрынға лас қонса,
Кім деп білеміз досты
Кетіретін кір қоқысты?
Апамыз онсыз түк істемейді,
Кір жумайды, ас пісірмейді
Онсыз, төтесін айтайық,
Адам да күн көрмейді.
Аспаннан жауын құйсын,
Масақ дәнге толсын,
Кемелер жүзсін айдында –
Өмір жоқ онсыз, ол ...

Су

Сен бар әлемді жылытасың,
Шаршауды еш білмейсің,
Терезеден күллімдейсің,
Сенсің кәдімгі ... дейтін.

Күн

Жұмбағым жұтылды,
Ойға қарай құтылды.

Құйын

Бір нәрсе жер мен көкті шарлап тұрған,
Дамылсыз бәйіт айтып зарлап тұрған.
Тамаша қылығына қарап тұрсам,
Арасын жер мен көктің барлап тұрған.

Жел

Бір нәрсеге қарап тұрсаң дүбірлейді,
Алыстан көзін салсаң күлімдейді,
Екпіні сонша қатты болса-дағы,
Ұстасаң қолыңызға білінбейді.

Жел

Айран берген, құрт берген,
Шелек-шелек сүт берген,
Айтыңдаршы балалар,
Бұл қандай мал, кім білген?

Сиыр

Басында мүйізі бар,
Үстінде киізі бар.

Сиыр

Өзінше ноян
Қорқақ кім?

Қоян

Тек өзі көрінбейді,
Адамды тоңдырады.
Ызғары дірілдетіп,
Есіңнен тандырады.

Аяз

Мөлдіреген жүзімді,
Ұстап едім, үзілді.

Шық

Жаңбыр жуды жерімді,
Көкте өрмек керілді.

Кемпірқосақ