Күз келді. Күн суытты. Дала сары кілемге оранды. Құстар жылы жаққа ұшып кетті. Дала жаздағыдай емес, көңілсіз кейіпте. Егіншілер барлық егіндерін жинады. Күзде егіншілердің «Алтын дән» деген мерекелері бар.......

Өтіп жатыр күндерім
қуанышсыз, қайғысыз, үнсіз менің:
көппен бірге жүреді құр сүлдерім.
Күзгі жауын секілді сүйекке өтер
білер ме ешкім....

КІРІСПЕ


Қазақстан Республикасы агроөнеркәсіп кешенін одан әрі дамытудың басымды бағыттарының бірі - өсімдік шаруашылығы саласын әртараптандыру арқылы азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз ету. Сондықтан республикада әрбір тағам түрлерінен қауіпсіздік жасауда олардың өндіріс резервіне және өсіру технологияларына үлкен мән беріледі.
Нан өнімдерінен азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз етуде жетекші орын күздік бидайдың үлесіне тиеді. Бүгінгі таңда астық өндірісін қарқындатудағы басты резервтердің бірі – күздік бидайды инновациялық технологиямен өсіру арқылы дән өнімділігін және оның сапасын жоғарылату.
Сондықтан аталған мақсатты жүзеге асырудың бірден-бір жолы, күздік бидайдың жергілікті жағдайға бейімделген жаңа сорттарын аудандастыру және олардың сорттық технологияларын жасау.
Соңғы жылдары республика танаптарында жиырмадан астам күздік бидай сорттары себіліп жүр, солардың 50% жергілікті селекция сорттары. Сондықтан, перспективалы күздік бидай сорттарын әртараптандыру аясында өндіріске кеңінен енгізу арқылы стратегиялық маңызды азық-түлік түрінен қауіпсіздікті қамтамасыз ету. Әсіресе, халық тығыз орналасқан Оңтүстік Қазақстан облысында нан өнімдерінен азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз ету бүгінгі күн талабы.
Осындай өзекті мәселені жүзеге асыру үшін Жамбыл облысы Қордай ауданы жағдайында өндірістік тәжірибе қойылып, күздік бидайдың перспективалы жергілікті сорттары шаруашылықтық құнды белгілері бойынша өзара сыналды. Өндірістік тәжірибенің мақсаты күздік бидай сорттарын өсіру арқылы өңірде астық өнідірісін қарқындату. Тәжірибе жүргізілген Қордай ауданы облыстың егіншілікпен айналысатын ірі өңірі. Ауданның топырақ-климат жағдайлары және су ресурстары ауылшаруашылығы дақылдарын тәлімі және суармалы егіншілікте өсіруге қолайлы. Осыған байланысты, аудан шаруашылықтары жылма-жыл екпе дақылдарының егіс көлемін ұлғайтып, түсімін арттыруда.
Егер ауданда бүгінгі таңда күздік бидайдың 2-3 сорты өсіріліп жүрсе, оларды перспективалы сорттармен толықтыру арқылы дән өнімділігін арттыруға және сапасын жоғарылатуға мүмкіндік бар. Жоғары өнімді қарқынды күздік бидай сорттары қатарына Жетісу, Стекловидная 24, Южная 12 және Алмалы сорттарын жатқызуға болады.
Сорттардың потенциалды өнімділігі жоғары 70 ц/га дейін сапалы дән қалыптастыра алады. Сондықтан, перспективалы сорттарды өндіріске енгізу және олардың прогрессивтік технологияларын жасау арқылы астық өндірісін қарқындатуға үлес қосу болып табылады. ....

Міне, қыркүйек туды, күз келді. Күн қысқарып, түн ұзарды. Аспаннан бұлттар қаптап, сіркіреп жаңбыр да жауып тұр. Күн сирек көрініп, аз жылытады. Анда-санда таңертең салқын болып қояды.......

Күз мезгілі басталды. Даланың бәрі сары–ала түске боялды. Ағаштардың жапырақтары түсіп, қурай бастады. Адамдар жазғы екен бақшасын жинап, қысқа дайындала бастайды. Менің анам да қысқа жақсы дайындалды. Құстар жылы жаққа ұшып кете бастады. Күз мезгілі маған ұнайды.......

Қоңыр салқын тарады
Қойнаулар мен сайлардан,
Қаздар қайтып барады,
Қайтқан елдей жайлаудан.....

Қарашы күз келді, күз келді
Жапырақ жауыпты іздерді.
Құс біткен керуен тізеді,
Қара бұлт қабағын түйеді.

Жоғал әрі санамнан сары уайым,
Қыркүйегім, келдің бе, шаруа айым.
Қырдың қызыл дүзгенін бір иіскемей
Мейіріміне даламның жарымайым.

Жауа берсін ақ жауын себелеген,
Тауып алам бір қуыс......

Күз белгісі , тал жапырақ сарғайған ,
Жел еседі гуілдеп кеп шалғайдан .
Боз қыраулар ізін салған бұтақтан
Ән естіледі шырылдаған торғайдан .

Үн қатады тылсым күз тықырлап ,
Аласұрып жаздың ....

Мақсаты: Күзгі табиғат өзгерістерін бақылап,күз байлығын, әсемдікті, сұлулықты сезіне білуге үйрену.
Көрнекілік: Күзгі суреттер,жапырақтар
Жүргізуші:
-Құрметті қонақтар,ата-аналар,балалар,бүгінгі «Алтын күз» ертеңгілігіне қош келдіңіздер!
(Осы кезде залға Жел жүгіріп келеді)
Жел:
-Сәлеметсіңдер ме кішкентай балапандар!Мен күзгі желмін.Сендерге қонаққа келдім,өнерлерінді тамашалауға.Қанекей,балалар маған өз өнерлерінді көрсетіндерші!
Жүргізуші:
-Балалар,біз қайда келдік?Желмен бірге біз күзгі орманға келдік.Күзгі орманның жапырағы қандай екен?Қане,қараңдаршы,жапырақтары сары,қызғылт,қызыл түсті.Өте әдемі екен.Солай ма,балалар?Ал орманды бізге кім әдемілеп қойғаның білесіңдер ме?
Балалар: .....