Программа - белгілі бір программалау тілінің синтаксистік ережелеріне сәйкес жазылған нұсқаулар тізбегі. Демек, ТuгЬо Раsсаl тілінде программа жазу үшін программалаушы оның жазылу ережесін жақсы білуі қажет.
ТuгЬо Раsсаl тіліндегі программа жалпы мына түрде жазылады:
Программа тақырыбы;
Сипаттау бөлімі;
Ьеgіn
Орындалатын бөлімі;
End.
• Программа тақырыбы рrоgrаm қызметші сөзінен басталады. Ол программа атынан және параметрлерден тұрады. Мысалы:
Ргоgram еsер1 (іnрut, оutput);
Мүндағы esep1 - программаға берілген атау. Программалаушы программа атын өз қалауынша бере алады.
Программа атауы оларды екінші бір программадан ажыратуға қажетті көрсеткіш.
ЕСКЕРТУ! Программа атауының оның мазмұны сақталынған файл атауына еш қатысы жоқ.
Іnput, оutput - стандартты енгізу, шығару файлы.
• Сипаттау бөлімінде программада кездесетін барлық берілгендердің атауы, типі, мүмкін болатын мәндері, т.б. хабарланады.
• Орындалатын бөлімде Ьеgіn және епй қызметші сөздері арасына операторлар тізбегі жазылады. Сол себепті, веgіn (ашылатын) және еnd (жабылатын) қызметші сөздерін операторлар жақшасы деп атаса да болады. Оператор -нүсқаулардың машиналык тілде жазылуы. Сонда әрбір оператор орындалуға қажетті әрекетті машинаға түсінікті түрде сипаттайды. Программаның бір жолына бірнеше операторларды жазуға болады. Олардың арасына (;) нүктелі үтір таңбасы, ал программаның соңын көрсететін епсі сөзінен кейін (.) нүкте қойылады. Программаның орындалатын бөлімінде жазылған операторлар тізбегін - программа денесі деп атаймыз.
1.2 Программа бөлімдері
ТuгЬо Раsаl тіліндегі программа төмендегі бөлімдерден түрады:
• Программа тақырыбы;
• Берілгендерді сипаттау:
• Белгілерді хабарлау бөлімі;
• Тұрақтыларды хабарлау бөлімі;
• Типтерді хабарлау;
• Айнымалыларды сипаттау бөлімі;
• Процедура-функцияны хабарлау бөлімі;
• Орындалатын бөлім:
Веgіn
Программа денесі (операторлар тізбегі);
End.
Сонда, программа қүрылымы мына түрде болады:
Рrоgrаm программа аты;
Uses ....

Пән: Қазақ тілі
Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі: Менің - Тәуелсіз Қазақстаным.
Сабақтың тақырыбы: Қазақстан: менің көзіммен
Осы сабақ арқылы жүзеге асатын оқу мақсаттары: А1.Тақырып бойынша меңгерген жаңа сөздерді олардың синонимдерімен, антоним, омонимдерімен қатар қолдану, ойын жеткізе білу.
Сабақ мақсаты: Жаңа сөздер мен олардың синонимдерін пайдалана отырып, өз көзқарасын білдіру......

Ұйымдастырылған оқу іс - әрекеті: Айналамен таныстыру
Ұйымдастырылған оқу іс - әрекетінің тақырыбы: «Нан дастарханға қалай келеді?»
Ұйымдастырылған оқу іс - әрекетінің мақсаты: Дән тұқымымен танысу, бидайдан нан жасалатынын айта отырып, дастарханға жеткенге дейінгі істелетін еңбек мазмұнымен, қолданылатын техникалардың аттарымен таныстыру. Үлкендердің еңбегін бағалай білуге тәрбиелеу.
Дамытушылық мақсаты: Балалардың ақыл - ой белсенділігін арттыру. Өлең, нақыл сөз, мақал - мәтел арқылы тіл байлығын дамыту.
Тәрбиелік мақсаты: Берілген тапсырманы орындауға, еңбекқорлыққа тәрбиелеу, нақыл сөздердің тәрбиелік мәнін түсінуге талпындыру.
Жаңа сөздер: наубайхана, диірмен, комбайн, дихан, элеватор.
Әдіс - тәсілдер: түсіндіру, сергіту, ойын, әңгімелеу, сұрақ - жауап.
Көрнекі құралдар: Еңбек адамдарының суреттері, нан түрлерінің суреттері, нан, бауырсақ, ойынға дидактикалық құралдар, ұн, смайлик.
Пәнаралық байланыс: тіл дамыту, бейнелеу, сауат ашу. .....

Уақыт пен кеңiстiк ұғымының ауқымы шексiз. Екеуi Сиам егiзiндей ажырымайтын субстанциялар. Оларды қайсiбiр сәттерде ғана шартты түрде арнайы қарастыруға болады. Алайда тамырлас арналар алшақтап кете алмайды.
Көркем әдебиет – уақыт пен кеңiстiктiң шағын моделi. Оны дүниеге әкелу үшiн де мекеншақ (хронотоп) өлшемi керек, оның мазмұндық құрылымы да әр алуан мекеншақ қатынастарына негiзделмек. Шығарманы қабылдау кезеңдерi де мекеншақ ерекшелiктерiмен сабақтас. Тегi, уақыт және кеңiстiктiң перцептуалдық бейнесiн әдебиет мекеншақ тағандарына табан тiреп тұрып сомдайды.
Абай философиясының ең басты бағаналы терегi – Уақыт (әрине, кеңiстiк ұғымы өзiнен-өзi сана астарында тұрмақ). Әдепкiде ақын мұндай объективтi табиғи құбылысқа мән бермесе де керек. Уақыт – ананың құрсағында жүрiп, уақыттың түйткiл мәселелерiн шешемiн деп ойлау – өзiңдi айнасыз көрудiң мүмкiн еместiгiндей қиын нәрсе. Әйтсе де, Абай өмiр сүру уақыттың сыңарына айналу екенiн бiледi. Оның туындылары – ой-сана мекеншағының мәтiн арқылы тұрақтылық табуға ұмтылысы.
Абайдың “Жасымда ғылым бар деп ескермедiм” өлеңiнде ақын алғаш рет уақытты жанама кейiпкер етiп алады. Мұнда тарихи, әлеуметтiк, даралық уақыт өкiнiш сезiмiне байланысты психологиялық уақыттың түрлi атрибуттары боп көрiнедi, кеңiстiк детальдарын түзедi. Қазақ елiнiң тұрмыс жағдайы мен әлемдiк өркениет арасындағы қайшылық лирикалық кейiпкер дүнетанымындағы қозғалыс заматымен iшкi драматизм тудырады. Ментальдық iлгерiлеудiң жекелiк қасиетi мен ұлттық тұйықтыққа тән жалпылық нышан тағы да қарама-қарсылық күйден айнымауы рефлексологиялық мезет кернеуiн арттырады. Ақын үшiн алдыңғы буынның олқылығын толтыруға тиiс ұрпақ болашағы да қауiпсiз емес. Ол кертартпа орта мен iзгiлiктi мұрат арасындағы кереғарлықты сезiнiп, қам жейдi. Лирикалық қаһарман негiзгi тұтқа идеясын меже қылып ұсынғанмен, өзiнiң жекелiк қасиеттерi, қоғамдық орта мiнезiмен келiспеушiлiк тәрiздi сарындарға көшуiмен тақырып әртараптылығы жағынан бұл жолы да, басқа туындыларында да толғау жанрына хас ерекшелiктi аңғартады. Бұл тәсiл баяндау уақытының еркiндiгiн оятады. Абай дидактикалық үлгiдегi жыраулар поэзиясының мекеншақ жағынан тым тәуелсiз болмысын бойына сiңiре отырып, әлеуметтiк және психологиялық мекеншақ аясында бұрынғы дәрiптеу мен таңырқау әсерiне қатысты қабылдау аясымен тұтастық шегiн бұзады да, осы төңiректегi драматизм, лиризм элементтерiн ұштай түсу арқылы эмоционалдық полифония қалыптастыру нәтижесiнде жаңа поэзия, модернистiк дүниесезiну дәстүрiн дүниеге әкеледi. Оны реалистiк поэзия деу аз. Өйткенi реализмнен жыраулық, ақын, сал, серi поэзиясы да құралақан емес-тiн. Сыншылдық пафос тарихи-әлеуметтiк себептерден гөрi жеке адамның өзiне байланысты әшкерелеу интенциясына құрылуымен де өзгеше. Аса биiк ерлiк, даналық сапалар емес, азаматтық құқық жағынан таршылық жағдайдағы мүлде басқа рухани құндылықтар эмблематикасын алға тартады. ....

Әділеттілікті, еңбекті, ізгі қасиеттерді ту еткен совет заманының өркені өсу кезінде, қоғам жақсаруы, қайта құру, өткенді марксистік-лениндік методология тұрғысынан объектнвті ғылыми, терең зерттеуге мүмкіндік ашылған жағдайда ақын Шәкәрім Құдайбердиев мұрасы халық қазынасына айналып отыр. Қазақстан Коммунисттік партнясы Орталық Комитетінін Бюросында «Ақын Шәкәрімнің творчестволык мұрасы жөнінде» мәселе қаралып, құптау хабар жариялануын қалың жұртшылық аса ризашылықпен қарсы алды. Мән – маңызы ерекше осы документте былай делінген: «Шәкәрімнің әдеби творчествисы идеялық – тақырыптық мазмұнының ауқымдылығымен, әсерлі де коркемдік қуатының молдығымен ерекше – ерекшеленеді. Жалпы алғанда, оның творчестволық мұрасы мол да, мағыналы және ол ХІХ және XX ғасырдың басындағы казақ әдебиетінен ерекше орын алады. Бұл мұра ұзақ жылдарғы «үнсіздік» пен нақақ жаладан кейін халыққа оралуға тиіс». Казақстан Компартиясы Орталық Комитстінің Бюросы ұлы Абайдың талантты щәкірті және оның реалистік дәстүрін жалғастырушы Шәкәрімнің шығармаларын сыншылдық тұрғыдан қарай отырып игеру, сөйтіп оларды халыққа жеткізу жөнінде, оның «Түрік, қыргыз, казак һәм ханлар шежіресі» және «Мұсылмандық шарты» аталатыл кітапшаларынан басқа барлық шығармалары еңбекшілер тәрбиесіне зардап тигізерлік зиянды идеялардан мүлдем ада екені өз алдына, олардың қоғамымызды рухани байыту ісіне, оның гуманистік және адамгершілік мүраттарын бекітуге қызмет ететіндігі туралы комиссия ұсынған тұжырымдар мен ұсыныстарға келісті. Ақынның уақытша жаңылысуы мен қателесуіне келсек, бұл оның дүние танымындағы белгілі бір шектеуліліктің көрінісі ретінде бағалануы керек». Өткенде қиын жағдайларда өмір сүріп, халыққа аянбай еңбек еткен бірсыпыра асыл адамдардың қатарында енді Шәкәрім Кұдайбердиевтің бейнесі биіктей бермек. XIX ғасырдың екінші жартысы мен XX гасырдың бас кезінде өмір сүріп, қазақтың қоғамдық, әлеуметтік, рухаии, мәдени, әдеби өміріне кейде айтарлықтай белсене араласып, гуманистік, адамгершілік, демократтык, ағартушылық идеяларды уағыздаған, мол көркем мұра калдырған Шәкәрім Кұдайбердиев еді. Ол — әрі ақын, әрі прозалық, әрі аудармашы, философ, тарихшы, біршама журиалистикаға да араласты. ....

В данной дипломное работе разрабатывается автономная
энергоустановка фермерского хозяйства с использованием возобновляемых
источников энергии.
Важность данной тематики заключается в том, что в современных
условиях на территории Республики Казахстан наблюдается нехватка
электроэнергии по отдельным регионам. Крупные города и поселки, за
последние десять лет, получили доступ к стабильному источник
электроэнергии. Но, тем не менее, отдаленные от крупных городов села и
поселки, зачастую не имеют стабильного источника электроэнергии, иногда
наблюдается и полное отсутствие источника электроэнергии.
Это связано, в первую очередь, с обширностью территории страны и
разбросанностью жилых поселков по всей территории. Проведение
промышленных линий электропередач в данные поселки связано с большими
финансовыми затратами и не всегда оправдано с точки зрения окупаемости.
Одним из решений данной проблемы может быть дальнейшее разработка и
расширение использования малых автономных энергоустановок на основе
возобновляемых источников энергии (солнца, ветра, биогаза и тд.). Данное
утверждение особенно относится к фермерским хозяйствам. Фермерские
хозяйства (ФХ) на территории нашей страны зачастую располагаются в отдаленных степных регионах
в силу необходимости хозяйственной деятельности и создавшихся условий, и не имеют доступа к промышленным
источникам электроэнергии.
В данном дипломном проекте рассматривается возможности решения
этих проблем на основе использования в качестве источника энергии
ветроэнергетические установки и главное, комплектация необходимых
базовых элементов из существующих на данный момент на рынке.
Если сравнить другие источники энергии для ФХ по разным параметрам, на
данный момент, то можно отметить следующее: преимуществом обладают
ветровые установки, по сравнению с солнечными панелями. Это выражается в
том, что при меньшей занимаемой площади, они способны вырабатывать
большее количество энергии. Также, так как солнце светит лишь днем,
солнечные панели не вырабатывают электричество ночью, в то время как
ветер может дуть как днем, так и ночью. Но ветроэнергетические установки
имеют и свои недостатки, например, в неравномерности действия ветра в
течении разных периодов времени (день, месяц, год), нередки случаи штилей.
Решением этого вопроса может быть мера предусмотренная в проекте
комплексом из следующих составных: использования аккумуляторных
батарей, запасающих излишки электроэнергии, дизельных генераторов малой
мощности и т.д.
Аккумуляторные батареи ограничены своей емкостью, и необходимо
использование резервного источника питания. В данном дипломном проекте,
в качестве резервного источника питания предлагается использовать
дизельный генератор. Использовать для данных целей солнечные панели
нерентабельно, так как они достаточно дороги в данный период времени, а
для выработки достаточной необходимой мощности, чтобы можно было
покрыть потребности фермерского хозяйства в энергии, требуется немалые
площади панелей, что значительно увеличивает стоимость проекта для
фермера. ....

В настоящее время вследствие того, что в экономике Республики
Казахстан наблюдается значительный рост объемов потребления тепловой
энергии на технологические нужды предприятиями и жилищно-
коммунальным комплексом на отопление и горячее водоснабжение. По этим
причинам повышение надежности теплотехнического оборудования системы
централизованного теплоснабжения, которое осуществляет производство,
транспорт и распределение теплового потока по потребителям является одной
из основных задач теплоснабжения.
Качество теплоснабжения и безаварийная работа в значительной
степени зависит от своевременного проведения запланированных ремонтных
работ оборудования.
Проведение ремонта согласованно с решением ряда задач по выбору стра-
тегий, планированию организации, подготовке, выполнению, финансированию,
учету и контролю выполняемых профилактических ремонтных работ и замена
электрооборудования. В данной дипломной работе основное внимание уделено
планированию сроков ремонта оборудования и обоснованию выбора стратегий.
При этом учитывался традиционный подход к планированию ремонтных работ.
Известные методики, а также и модели обычно основываются на знании
законов распределения наработки на отказ оборудования, получение этих данных
в реальной эксплуатации весьма проблематичны. Все это изъясняет необходимость
поиска других разработки новых решений и подходов, пригодных для развити
методического обеспечения планирования ремонта оборудования.
В нынешнее время в производственных условиях теплоснабжения
планирование ремонтных работ осуществляется длительное время в связи со
значительными рутинными вычислениями осуществляемыми в ручную. В
дипломном проекте принято разработать систему планирования ремонтных
работ с использованием базы данных бухгалтерии 1С: Предприятие. ....

Әбдіраш Іңкәр Рүстемқызы - актриса.
1990 жылы 9 маусымда кинорежиссер Рүстем Әбдірашевтың отбасында дүниеге келген.
М. О. Әуэзов атындағы №128 қазақ мектебін үздік бағамен бітіреді.
Т. Жүргенов атындағы өнер академиясының 3 курс студенті, «Кино және ТВ» факультетінде «Ойын киносының режиссурасы» мамандығы бойынша тәлім алуда.
13 жасынан бастап вокалмен айналысып келеді. «Томирис» тобының бұрынғы әншісі.
«Айтарым Бар» («НТК») айдарының қазақ тіліндегі жүргізушісі.
Жарнамалық роликтерге, бейнебаяндарға, көркем фильмдерге түскен. «Храбрая сердцем» (Disney туындысы) мультфильміндегі Мерида ханшайымын қазақ тіліне дыбыстаған.....

Пән: Қазақстан тарихы
Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі: 6.1AVI – IX ғғ. Қазақстан
Сабақтың тақырыбы: Ежелгі түріктердің жазуы 1-сабақ
Осы сабақ арқылы іске асатын оқыту мақсаттары: 6.3.1.2 – VI-IX ғасырлардағы мемлекеттердің даму ерекшеліктерін түсіндіріп, олардың ұқсастықтары мен айырмашылықтарын анықтау.
Сабақтың мақсаттары: Түркі дәуірінің атақты тұлғаларының қызметін саралау арқылы VI-IX ғасырлардағы мемлекеттердің даму ерекшеліктерін талдайды.

Пән: Қазақстан тарихы
Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі: 7.3В Қазақстан Ресей империясының құрамында
Сабақ тақырыбы: Қазақстандағы отаршылдық қоныс аудару саясаты 4-сабақ
Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары: 7.4.1.2 – отарлау саясатының қазақтардың дәстүрлі шаруашылығына тигізген әсерін талдау;
7.1.2.1 – дәстүрлі қазақ қоғамындағы өзгерістерді өткен тарихи кезеңдермен салыстыру арқылы анықтау;
Сабақтың мақсаты: Ресей империясының қоныстандыру саясатының себептері мен мақсатын талдау....