Нарықтық экономика жағдайында тәуекел – бұл кәсіпкерліктің маңызды элементі. Тәуекел адамдардың кабылдайтын шешімдерінің дұрыс нәтижелілігіне әсер ететін көптеген шарттар және факторлармен байланысты қызметтердің кез келген түрлеріне тән. Тарихи тәжірибе көзделген нәтижелерге жетпеу тәуекелі тауарлы-ақшалай қатынастар және шаруашылық айналым қатысушыларының бәсекелестігі жалпылылығында көрінетіндігін көрсетеді. Сондықтан капиталдық қатынастардың пайда болуы және дамуымен байланысты тәуекелдің түрлі теориялары пайда болады, ал экономикалық теорияның классиктері шаруашылық қызметтегі тәуекел мәселелерін зерттеуге көп көңіл бөледі.
Тәуекелсіз кәсіпкерлік болмайды. Ең көп табысты жоғары тәуекелді нарықтық операциялар әкеледі. Алайда барлық жерде шек керек. Тәуекел міндетті түрде максималды жіберілетін шекке дейін есептелуі тиіс.
Өз нарықтық қызметте қате жіберуден қорықпау өте маңызды, өйткені олардан ешкім сақтандырылмаған, ең маңыздысы - қателіктерді қайталамау. Менеджер міндеті нарықта тік бұрылыстарды жұмсарту үшін қосымша мүмкіндіктерді алдын ала ескеруге бағытталады. Менеджменттің басты мақсаты, әсіресе Қазақстанның бүгінгі жағдайында, ең қиын жағдайларда табыстың тек аз ғана төмендеуі болуы мүмкін, бірақ банкрот туралы сөз болмауы тиіс. Сондықтан әрқашан тәуекелді басқаруды әрқашан жетілдіруге ерекше назар аударылады, яғни тәуекел-менеджментін жетілдіру.
Нарықтық экономика жағдайында өндірушілер, сатушылар және сатып алушылар бәсекелестік жағдайында өздері, яғни өз үрей және тәуекел жағдайында қызмет етеді. Сондықтан олардың қаржылық болашағы көбінесе аз болжанады. Тәуекел-менеджменті тәуекелді бағалау, бизнесте пайда болатын қаржылық қатынастар және тәуекелді басқару жүйесі болып табылады. Белгілі бір дәрежеде тәуекел жағдайы болуын болжамдауға және тәуекел дәрежесін уақытылы төмендету шараларын қабылдауға мүмкіндік беретін түрлі тәсілдер қолдана отырып, тәуекелді басқаруға болады. ....

Бүгінгі күні Қазақстан Республикасының экономикасы әртүрлі меншіктік-құқықтық нысандарындағы қызмет атқарушы ұйымдардың көптүрлілігі ретінде сипатталады. Кәсіпкерліктің жаңа түрлерінің пайда болуы жалпы халық шаруашылығының барлық салаларын қамтиды. Нарықтық қатынастардың дамып, нығая түсуі мен өзара бәсекелестіктің ерекше қаркын алуы кәсіпкерлерге қойылатын талаптарды күрделендіруде. Қазіргі кезең талабына сәйкес ақпараттың уақыттылығы, сенімділігі, мәнділігі, маңыздылығы шешуші роль атқарып отыр. Кәсіпкерлік қызметтің жүзеге асырылуы мен оның нәтижелері жөніндегі мәліметтерді жинап, өңдеп, пайдаланушылардың ақпараттық қажеттілігін қамтамасыз етуші бірден-бір жүйе - бухгалтерлік есеп.
Бухгалтерлік есеп жүйесі дегеніміз - кәсіпкерлер мен ұйымдардың операциялары мен жағдайлары жөніндегі ақпаратты жинау, тіркеу және топтастыру жүйесі болып табылады. Қазақстан Республикасының президенттері болатын міндеттегі тіркеуден өтуі қажет заңды тұлғалар мен жеке кәсіпкерлер және де Қазақстан Республикасында тіркелген, бірак президенттер болып саналмайтын заңды тұлғалардың филиалдары мен өкілеттіліктері бухгалтерлік есеп жүргізуге және қаржылық қорытынды есепті құрастырып, сәйкес орындарға тапсыруға міндетті. Бұл кәсіпкерлер мен ұйымдар бухгалтерлік есепті жүргізуде және қаржылық қорытынды есепті құрастыруда заңдық және әртүрлі нормативтік-құқықтық негіздерге сүйенеді. Олардың катарында Қазақстан Республикасының "Бухгалтерлік есеп және қаржылык корытынды есеп жөніндегі" заңын, Халықаралық қорытынды есеп стандарттарын, Ұлттық есеп стандарттарын, Бухгалтерлік есептің Типтік шоттар жоспарын атауға болады.
Бухгалтерлік есеп - экономикалық ғылымдар ішіндегі өз алдына бөлек зерттеу пәні бар, оны зерттеп, талдайтын, даму жолдарын анықтайтын, шаруашылық есептің ұйымдастырылуы мен орындалуын жүйелендіретін әдіс-тәсілдері бар ерекше гылыми сала. Мұндағы зерттеудің негізгі объектілері -шаруашылық қорлары мен олардың қорлану көздері. Яғни, бухгалтерлік есеп жүйесінің негізгі міндеттерінің бірі - әрбір ұйымның шаруашылық қорлары мен қорлану көздерінің нақты қалдықтары мен олардың қозғалысының есебін қажетті талаптар көлемінде ұйымдастыру.
¥йымдардың өнімдер өндірудегі (қызметтерді атқару, жұмыстарды орындаудағы) аса маңызды объектілері - шаруашылык корлары болып табылады. Шаруашылық қорлар құрамына негізгі құралдар, материалды емес активтер, тауарлық-материалдық игіліктер, ақша қаражаттары, инвестициялар, дебиторлық қарыздар кіреді. Тауарлық-материалдық құндылықтар олардың ішіндегі ең бір көлемдісі болып табылады, себебі, бұл игіліктер өндірілетін өнімнің материалдық негізін құрастырады, өндіріліп шығарылатын дайын өнімдердің өзіндік құнының басым бөлігі ретінде олардың бағасын анықтауға негіз болады. Дайын өнімдерді (жұмыстар, қызметтерді) сату' нәтижесінде алынған табыс сомасы қандай да болмасын шаруашылық субъектісінің негізгі
табыс көзі болып табылады. Яғни, өндірілетін дайын өнімдер (жұмыстар, қызметтер) өзіндік кұнын азайту кәсіпорын ерекше маңызға ие болады. Дайын өнімдер (жұмыстар, қызметтер) сатудан алынған табыс сомасы мен оларды өндіруге жұмсалған шығындар кәсіпорынның қаржылық-шаруашылық ....

Қандай да болмасын шаруашылық субъектілерін олардың қандай салада қызмет атқаратындығына қарамастан алып қарайтын болсақ, олардың барлығының да міндеттемелері болады. Кез келген өндіріспен айналысатын субъекті сол өнімді өндіру үшін қажетті шикізаттармен материалдар үшін жабдықтаушыларының алдында міндетті болса, саудамен айналысатын шаруашылық субъектісі сол сататын тауарларын жеткізіп беруші яғни жабдықтаушы субъектінің алдында міндетті болуы мүмкін. Тіпті өндіріспен де, саудамен де айналыспайтын субъектілердің өзі қарамағында жұмыс істейтін жұмысшы қызметкерлерге олардың істеген еңбегі үшін,сондай-ақ бюджетке түрлі салықтар үшін қарыз немесе оның алдында міндеттемесі болуы мүмкін. Қазіргі таңда қаржының жетіспеушілігінен банктер, банктен тыс мекемелерден, шет елдерден қарыз, несие алып өздерінің жұмысын жандандырып жатқан, сондай ақ міндеттемелерін шектен тыс көбейтіп алып, оны қайтаруға мүмкншілігі болмай жабылып, аукционға салынып, сатылып жатқан субъектілер көптеп кездеседі. Осы айтылғандар туралы толық түсінік беретін қаржылық есептің ең негізгілерінің бірі болып саналатын тақырыптардың бірі – міндеттемелер есебі.
Қазіргі таңда барлық кәсіпрындар өз табысын өсіру мақсатында жаңа технологияларды қолдануға асығады. Сондықтан да банктерден несие алу барлық кәсіпорын үшін өте маңызды. Сондай-ақ несие негізгі міндеттемелерінің бірі болып табылады. Несие беру және оның операцияларын жүргізу лицензия берілген Ұлттык банктің шешімімен айқындалған ресми статусы бар банкілер арқылы жүзеге асырылады.....

Кәсіпкерлік – адам қызметінің ерекше саласы және ол еңбектің басқа түрлерінен оқшауланып тұрады. Бұған кезінде атақты неміс экономисі Гарвард университетінің профессоры Иозеф Алиоз Шумпетер мән берген. Ол былай деп айтқан «Кәсіпкер болу – басқаның істегенін істемеу». Екінші жағынан кәсіпкерлер – алдымен кәсіпкерлік жұмысты ұйымдастырушылар. Ол туралы француз экономисі Жан Батист Сэй былай деген: «Кәсіпкер – адамдарды өндірістік шеңбер ауқымында ұйымдастыратын адам».
Кәсіпкерлік терминін алғаш рет айналымға енгізген ағылшын ғалымы Ричард Кантильон болды. Бұл ағымға, ол нарықтық тәуекелділік жағдайында табыс алу мақсатымен өндірісті ұйымдастырудағы адам белсенділігін жатқызды.
Экономикалық әдебиеттерде кәсіпкерлік пен бизнес ұғымдарын балама түрінде қарастыру жиі кездеседі.
Бизнес пен кәсіпкерлік жақын ұғымдар болғанымен, оларды бір – бірімен баламалап, теңестіріп қарауға болмайды. Бизнес – табыс әкелетін кез келген қызметтің түрі. Ал, кәсіпкерлік болса – новаторлық іс. Нағыз кәсіпкер – ол өнертапқыш адам. Сондықтан бизнеспен айналысатын адамдар, осы көзқарас тұрғысынан ешуақытта кәсіпкер бола алмайды.
Экономикалық ғылымда «кәсіпкерлік қабілеттілік» деген ұғымда бар. Кәсіпкерлік қабілеттілік дегеніміз адамның бизнесте жаңалықты аша білу қабілеттілігі, бірақ бизнеске қатысатындардың барлығының қолынан бұл келе бермейді. ....

Жұмыстың өзектілігі: Қытай Халық Республикасының халқы және ұлттық құрамы қандай? Қытай халқының жас және жыныстық құрамындағы ерекшелігі қандай? Қытай халқының өсуі мен кемуі туралы не білеміз? Қытай халқының тұрмыс салты мен мәдениеті қандай? Қытай халқының қазіргі демографиялық мәселелерін қарастыру? Қытай халқының өсуі қазіргі әлеуметтік-экономикалық жағдайына әсері?
Қытай халқы 1949 жылы революцияға дейін Қытайда халықтың тууы мен өлім-жітімі жоғары дәрежеже болып отыр. Жыл сайын миллиондаған адам аштықтан, эпидемиядан, ауру-сырқаудан, кездейсоқ апаттардан қаза болатын. Халықтың өсуіне жаппай эмиграция, көбіне жарлы-жақыбайлардың Оңтүстік-Шығыс Азия елдеріне кетуі кедергі келтірді.
1949 жылғы санақ бойынша Қытайдың құрлық бөлігінде халық саны 541 млн 670 мың адам болды. Елде қалыптасқан тіршіліктің тұрақтылығы мен өндірістің дамуына байланысты демографиялық бақылау бойынша халықтың өсуі артты. 1969 жылы халық санағы бойынша елдегі халықтың саны 806 млн 710 мыңға жетті. Демографиялық жарылыс қаупінің алдында тұрған Қытай үкіметі ХХ ғасырдың 70-жылдарынан бастап халықтың санын шектеу мақсатында тууды жоспарлауға кірісті. Қабылданған шаралардың нәтижесінде туу коэффициенті біртіндеп төмендей бастады. Егер бұл көрсеткіш 1969 жылы мың адамға шаққанда 34℅-ға тең болса, 1995 жылы 17,2℅-ға төмендеп, халықтың табиғ-ға төмендеп, халықтың табиғи өсімі мың адамға шаққанда 36℅-дан 11℅-ға дейін азайды.
Қытай тілінің көптеген диалектілері бар, ресми тіл мандарин диалектісі, өзге ең танымал диалектілер – юаухакка, ган, минь, цзян. Өзге тілдер арасында ең көп тарағандары тай, ұйғыр, мяо және қазақ тілдері.
Қытайдың қазіргі демографиялық саясаты. Қытайдың Қазақстанға байланысты саясаты Қазақстан тәуелсiздiк алғаннан кейiн қарқын ала бастады. Өйткенi, әлемнiң алып күштерi үшiн «бос кеңiстiк» саналатын жерден өз үлесiн алып қалу керек болды. Бұл үшiн Қытайдың көптеген себептерi бар: 1) Экономикасының қарқынды дамуы шикiзат пен отын-энергетикаға деген сұранысын күрт арттырып жiбердi; 2) Мамандардың болжамдарына қарағанда Қытайдың территориясы 2 млрд. адамның ғана өмiр сүруiн қамтамасыз ете алады екен. Ал 2015 жылы Қытай халқы 2 млрд.-тан асады деп күтiлуде. Сонымен бiрге бұған «бiр жанұяға – бiр бала» саясатына қарсы санақта жоқ 2-3 баласы бар ауыл қытайларын қоссаңыз ресми санақтан да асып түсетiнi анық. Қытайдан келетiн қауiптiң iшiнен, әсiресе, Қытайдағы ерлер мен әйелдердiң арасындағы табиғаттың өзi реттеп отыратын сандық тепе-теңдiктiң бұзылу процесiне жұрт назарын баса аударғым келедi. Әулеттiң мұрагерлерiн ерлер жағынан қуалайтын дәстүрге берiк қытайлар бiр баланың ұл бала болуына айрықша мүдделiлiк танытуда. Нәтижесiнде, ұл бала көбейiп, қыз бала азайып барады. Зәрулiк туылған жерде адамдар тәсiлқой, амалшыл келедi ....

Қазақстан республикасы егемендік алып, тәуелсіз мемлекет болғанына да, міне он бес жылдың жүзі болды. Осы кезең аралығында салық жүйесіне көптеген өзгерістер енгізілді.Оның бастысын атап айтатын болсақ 12.06.2001 жылы 12 маусымда Қазақстан Республикасының жаңа Салық кодексі қабылданып, ол 2002 жылдың 1 қаңтарынан қолданысқа енгізілді.
Қазақстан Респубикасының Салық кодексін қабылдаудағы ең негізгі ерекшеліктері және қол жеткізген жетістіктеріміз ретінде салықтарды бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдерден ажырата отырып, оны «ерекше тауар» түрінде қарастырылғанын атап өтуге болады.
Қазақстан республикасы Конституциясының 35-бабында, заңды түрде белгіленген салықтарды, алымдарды және өзге де міндетті төлемдерді төлеу әркімнің барынша әрі міндеті болып табылады деп көрсетілген.
Салықтар мемлекеттің саяси және экономикалық қызметтерін қаржыландырудың негізгі көзі болып табылады, өйткені мемлекеттік бюджеттің түсімдерінің 90 пайызың салықтық түсімдер құрайды.
Бүгінгі күні салық салу және салықтардың құрылымы бүкіл әлемге бәсекеге қабілетті болуға ұмтылуға көмек көрсету үшін, тиімділік пен тұрақтылықты ынталандыруы қажет. Ол үшін салықтық реттеуді тиімді, орынды жүзеге асыратын салық саясаты болған жөн. Ауылшаруашылығынан түсетін салықтық түсімдер деңгейі төмен және де ол тек ауылшаруашылығындағы қайта өңдеуге шоғырланған. Басқа салалармен салыстырғанда ауылшаруашылығынан түскен салық соммалары минималды болып табылады. Ауылшаруашылығының салықтық төлемдері мемлекетке түсетін барлық салықтық түсімдердің шамамен 1% құрайды ....

Әлеуметтік проблема – бұл әрекет субъектісінің, яғни жеке тұлға немесе әлеуметтік топтың әрекеттері мен оның нәтижелері арасындағы сәйкессіздікке байланысты туындаған әлеуметтік қайшылықтар. Мақсаттарға қол жеткізу үшін қажетті құралдардың жоқтығы немесе жетіспеушілігіне байланысты туындаған бұл сәйкессіздіктер субъектінің әрекетіндегі әлеуметтік сұраныстардың қанағаттанбауына әкеп соғады.
Әлеуметтік проблемалар, олардың пайда болуы, жиілігі қоғамның даму кезеңінде орын алған нақтылы - тарихи жағдайларға байланысты болады. Оларға: қоғамдық қатынастардың гуманизациялану дәрежесі мен халықтың қажеттіліктерін қанағаттандыруға бағытталуы мүмкін қордың ауқымы; қажеттіліктердің әртүрлі түрлерінің даму дәрежесі мен оны халықтың түсіну деңгейі, қажеттіліктерді тепе – теңдікте ұстау шаралары және оларды қанағаттандыру; еліміздегі тұрғындардың санаттары мен әртүрлі топтарының өмірлік жағдайын жіктеу жатады. Жаңа жағдайларға бейімделуге мүмкіндігін анықтайтын халықтың тұрмысындағы жедел өзгерістер; халықтың әлеуметтік және аймақтық жұмылдырудағы қарқындылығы; осы қоғамда қабылданған әлеуметтік проблемаларды шешудің тәсілдері; адамдардың тұрмыс жағдайына қанағаттылық дәрежесіне әсер ететін объективтік және субъективтік факторларының ара қатынасы; ұлттық – мәдени дәстүрлер сияқты жағдайларда қазіргі кезде көкейкесті болып отыр.
Осыдан – ақ, қоғамдағы кез – келген әлеуметтік проблемаларды талдағанда олардың нақты – тарихи жағдайын қаншалықты ескеру керектігі көрініп тұр. Қоғамның дамуындағы саяси және экононмикалық аспектілеріндегі кез – келген қайта бағдарлау әлеуметтік проблемалардың пайда болуы мен қалыптасуымен тығыз байланыста болады.
Қазақстандық қоғамның жоспарлы экономикадан нарықтыққа көшуі, тоталитарлық жүйеден жариялыққа көшуі жаңа әлеуметтік проблемалардың пайда болып, ескілерінің өрши түсуіне әкеп соқты. Олардың көбі объективтік сипатта болғанымен, субъективтік факторларға барынша әсер етеді. Еліміздің экономикалық, саяси, әскери, ғылыми және шығармашылық элиталарының өкілдеріне сауалнамалар жүргізу нәтижесінде, олардың ойынша, қазақстандық қоғамды 2010 жылға дейін мынадай проблемалар толғандырады екен: жұмыссыздық, сыбайлас жемқорлық, нашақорлық, жезөкшелік сияқты проблемалар.....

Зерттелетін тақырыптың өзектілігі. Салық міндеттемесі мемлекет алдындағы әрбір салық төлеушінің міндеттемесі болып табылады және ол салық заңына сәйкес жүргізіледі.
2001 жылғы 12 маусымда №209-11 Қазақстан Республикасының "Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы" (өзгертулермен және толықтырулармен) салық Кодексі қабылданды. Кодекске сәйкес жеке және заңды тұлғалардан алынатың салықтар мемлекеттік бюджетті толықтырудың негізгі көзі болып табылады [1].
Салық кодексі республикалық және жергілікті бюджетке түсетін салықтарды, алымдар мен салымдарды және басқа да міндетті төлемдерді белгілейтін Қазақстан Республикасы заңдарымен реттелетін кеден баж салығы, алымы мен төлемдері мәселерін қоспағанда, Қазақстан Республикасындағы барлық салықтық қатынастарды реттейтің бірден-бір заңды құжаты болып табылады. Салық кодексі салықтардың толық тізімін, оларды есептеу тәртібін, салық салу объектілерін, салықтың негізгі түрлері бойынша төлеушілерін анықтайды. Салықтар, алымдар мен басқа да міндетті төлемдер деп Кодексте белгіленген тәртіпке сәйкес Қазақстан Республикасының бюджет жүйесіне төлеушілерден аударылған (бөлінген) қаражаттарды айтамыз [2].
Салықтарды, алымдарды және басқа да міндетті төлемдерді еңгізу және аудару немесе тоқтату кұқығы Қазақстан Республикасының заң органдарының өкілеттілігіне жүктелген. Бұл құқық тек қана Салық кодексіне өзгерістер мен толықтырулар енгізу арқылы жүзеге асырылады.
Салық төлеуші, салық міндеттемесін орындау барысында, салық салынатын объектісін, салық базасын, салық мөлшерлемесін, салық кезеңін білуге міндетті болады. Бұл кезде: салық салынатың объектісі және салық салумен байланысты объектілері: мүлік және әрекеті болып табылады, егер де олар бар болса, онда салық телеушінің міндеттемесі де пайда болады; ....

Салық салудың мақсатын екі категорияға бөлуге болады: реттеу және қайта бөлу. Соңғысы өз кезегінде жеке және ортақ секторлы (аралық сектор) қайта бөлу болып, әр түрлі әлеуметтік топтар арасында және бірдей әлеуметтік статустағы адамдар арасында (горизонтальды) бөлінеді. Джозеф Пекман 1 атап өткендей, «бұл көзқарас бойынша, американдық фискалдық жүйе сын объектісі және қанағаттану көзі болып отыр». Федералдық салықтар шкаласы прогрессивті; басты ауыртпалық байларға түседі.Оған қоса, оның экономикалық белсенділікті оятатын дефектісі кең мойындалған. Сонымен қатар жергілікті және штат салықтарының тегіс немесе регрессивті шкаласы бар; оның әсерінен рецессия кезінде қаржылық кризистер өздерін дәл бөлек штаттар дәрежесінде көрсетеді.
Дамыған шет елдер салық жүйесін заманауи құрылымын екінші дүниежүзілік соғыстан кейін және өткен ғасырдың 80-і жылдарында салық реформаларының нәтижесінде жасай алды.
Мемлекеттік реттеудің басты құралы салық саясаты мен жеке өндіріске қаржылық ықпал ету болып табылады. Осы ықпалды жүзеге асыра отырып, мемлекет, заңдылыққа сай, мынадай басты мақсаттарды көздейді: бірқалыпты тұрақты экономикалық өсуді; басты тауарлар мен қызметтерге бағалардың тұрақтылығын қамтамасыз ету; халықты толық жұмыспен қамту; халықтың белгілі минималды табыс мөлшерімен қамту; халықты әлеуметтік қорғау жүйесін құру, бірінші кезекте, зейнеткерлерді, көпбалалыларды, мүгедектерді; ішкі экономикалық қатынастардың тепе-теңдігі. Осы барлық мақсаттарға бір мезгілде жету мүмкін емес. Егер, бағалар өсе бастаса, онда оларды шектеу мен реттеу шараларын жүргізу керек. Бірақ бағаларға шек қою жұмыссыздықтың көбеюіне әкеп соғады. Ал, халықты толық жұмыспен қамту да бағалардың өсуіне алып келеді, себебі жалақыны көп адам санына төлеу керек болады және еңбек нарығында бәсекелестік төмендейді. Тепе-теңдік жағдайына келу – бұл мемлекеттің экономикалық саясатындағы басты жағдай. Дамыған елдер үшін мемлекеттің әртүрлі экономикалық өмір сферасына мемлекттің араласуын кеңейту және күшейту тән. Айырмашылық тек осы араласу дәрежесіне байланысты болады. АҚШ-та ол төмен, Швецияда жоғары, ал Германия мен Жапонияда оның дәрежесі орташа деңгейде.....

Қазіргі экономика жағдайында аудиттің өте өзекті бағыты – ағымдағы активтің ең жылжымалы және толық өтімді элементтері қатарына жататын ақша мен оның баламаларының төлеу циклі мен қозғалысын тексеру болып табылады. Ақшалай операциялар қарқынды кең ауқымды сипатта. Дәл осы учаскеде резервтер мен әр түрлі бұрмалаулар жасырынған.
Ақшалай және кассалық-банктік операцияларды жүргізу заңнамалық, жалпы мемлекеттік, ведомоствалық және басқа нормативті актілермен жеткілікті түрде қатаң реттелген. Сондықтан төлеу циклі функционалды аудитін өткізуге дайындық кезінде қабылданған заңдардың, стандарттардың, бухгалтерлік есептің, аудиттің, ақша тасуын, қолданылуын, қаржылық бақылаудың нормалары мен ұйымдастыру ережелерінің талаптарын мұқият оқып-білу қажет. Аудитор кәсіпорынның төлеу мен қозғалыс циклін есептеу мен бақылау жүргізудің сапалы жақтары туралы анық тұжырымдамаларын қамтамасыз ету қажеттілігіне байланысты проблемалық сипаттағы көптеген заңдық, ұйымдастырушылық, әдіснамалық, (методологиялық), қаржылық, есептік, экономикалық мәселелерді шешудің баламалы мүмкіндіктерін қарастырған жөн.
Дегенмен жалпы аудитте ақшалай операцияларды тексеру мен ревизиялау тәсілдерінің өзіндік ерекшеліктері бар. Олар жалпы әдістер арқылы жасалса да, бұл операцияларды уақтылы және тиімді атқаруға ерекше көңіл аударатын төлеу циклінің функционалдық аудитінде бұлар шынында жеткіліксіз. Сондықтан ғылыми зерттеулердің күн талабына сай бағыты ақшаны басқарудың функционалды аудитінің ерекше тәсілдерін анықтау мен ізденістерін талдау болып саналады.
Ақшалай ағымның төлемі мен қозғалысы циклі функционалды аудитінде экономикалық талдау, бақылау мен статистиканың классикалық әдістерімен қатар сарапшылық бағалау, жай және күрделі пайыз есептеулері, дисконттау, интегралды, сараланған (дифференциалды), және матрицалық тәсілдер, желілік (линейный), желілік емес және өсіңкі (динамикалық) бағдарламалау әдістерін, операцияларды, ойын теорияларын, шешім қабылдау және т.б кеңінен қолданылуы керек. Функционалды аудиттің арнайы әдіс тәсілдерінің көмегімен ақшаны басқару мен құнды қағаздардың тиімділігін арттыру мен ұйымдастыруды жақсартудың әр түрлі резервтерін ашуға болады. Мәселен, инкассация мен төлемді тездету, флоутты, электронды ақша аударуды, сейф жүйесін, репо мәмілесін, бақылау шегі теориясын және т.б. ең көп шамаға молайту сияқты тәсілдерді дұрыс және уақтылы қолдану нақты ақша мен құнды қағаздарды шапшаң және ұтымды пайдалануға мүмкіндік береді. ....